در سال‌های اخیر، دنیای ارزهای دیجیتال در ایران توجه قابل توجهی را به خود جلب کرده است. عواملی چون چالش‌های اقتصادی، تحریم‌های بین‌المللی و علاقه روزافزون به امور مالی دیجیتال از جمله دلایل اصلی این توجه بوده‌اند. در میان انواع مختلف ارزهای دیجیتال، استیبل‌کوین‌ها و خصوصا تتر به عنوان گزینه‌ای منحصر به فرد و کاربردی برای ایرانیانی که قصد دارند در پیچیدگی‌های نظام مالی جهانی مسیر خود را پیدا کنند، ظاهر شده‌اند.
در این مقاله از مجله اسپیدی اکسچنج به بررسی مفهوم استیبل کوین، انواع مختلف آن، مزایا و کاربردهای احتمالی آن‌ها با نگاهی ویژه به شرایط ایران می‌پردازیم.
استیبل کوین چیست؟
استیبل‌کوین‌ها نوعی ارز دیجیتال هستند که با هدف حفظ ارزش پایدار و با ثبات طراحی شده‌اند. این ارزها معمولا به یک دارایی باثبات مانند ارزهای فیات (مانند دلار آمریکا یا یورو) یا کالاهایی نظیر طلا متصل می‌شوند. برخلاف ارزهای دیجیتالی مانند بیت‌کوین یا اتریوم که نوسانات قیمتی شدید و غیرقابل پیش‌بینی دارند، استیبل‌کوین‌ها تلاش می‌کنند ثبات قیمتی را حفظ کنند و همین ویژگی آن‌ها را برای استفاده‌های روزمره، پس‌انداز و برنامه ریزی مالی مناسب‌تر می‌سازد.
استیبل‌کوین‌ها این ثبات را از طریق سازوکارهای مختلفی به دست می‌آورند:
استیبل‌کوین‌های مبتنی بر پشتوانه‌ی فیات: این نوع از استیبل‌کوین‌ها توسط ذخایری از ارز فیات پشتیبانی می‌شوند که در حساب‌های بانکی نگهداری می‌شود. برای مثال، هر واحد از استیبل‌کوینی مانند USDT (تتر) معمولاً معادل یک دلار آمریکا پشتوانه دارد.
استیبل‌کوین‌های دارای پشتوانه‌ی رمزارزی: این استیبل‌کوین‌ها با ارزهای دیجیتال دیگر پشتیبانی می‌شوند و معمولاً به‌صورت بیش‌از‌حد وثیقه‌گذاری شده هستند تا از نوسانات قیمت جلوگیری شود. استیبل‌کوین DAI نمونه‌ای از این نوع است.
استیبل‌کوین‌های الگوریتمی: این نوع از استیبل‌کوین‌ها از الگوریتم‌هایی برای تنظیم عرضه و تقاضای کوین استفاده می‌کنند تا بدون نیاز به وثیقه گذاری ارزش آن ثابت بماند.
برای ما ایرانی‌ها، استیبل‌کوین‌ها راهی برای دسترسی به ارزی با ارزش پایدار فراهم می‌کنند. موضوعی که با توجه به نرخ بالای تورم و کاهش ارزش ریال ایران، بسیار جذاب و حیاتی است. این ارزهای دیجیتال، جایگزینی قابل اتکا برای نگهداری ارزهای خارجی به شمار می‌روند.
معرفی استیبل کوین های مختلف
در بازار جهانی، استیبل‌کوین‌های متعددی وجود دارند که هر یک ویژگی‌ها و سازوکارهای پشتیبانی متفاوتی دارند. در ادامه به شناخته شده ترین استیبل‌کوین‌های حال حاضر اشاره می‌شود:
تتر (USDT)
پرکاربردترین استیبل‌کوین که به دلار آمریکا متصل است. این توکن با پشتوانه نقدی (فیات) عرضه می‌شود و بر بستر چندین بلاک‌چین از جمله اتریوم و ترون فعالیت می‌کند. تتر به‌دلیل نقدشوندگی بالا و پذیرش گسترده در صرافی‌های رمزارزی، بسیار محبوب است.
یو‌اس‌دی کوین (USDC)
استیبل‌کوینی دیگر با پشتوانه دلار آمریکا که توسط شرکت‌های Circle و Coinbase منتشر می‌شود. USDC به شفافیت مالی خود شهرت دارد و ذخایر فیات آن به‌صورت منظم حسابرسی می‌شود.
دای (Dai)
استیبل کوینی غیرمتمرکز و با پشتوانه رمزارزی که توسط MakerDAO ایجاد شده است. دای نیز به دلار آمریکا متصل است، اما پشتوانه آن دارایی‌های مبتنی بر اتریوم است. غیرمتمرکز بودن آن می‌تواند برای ایرانیانی که به دنبال راه‌حل‌هایی خارج از سیستم‌های متمرکز هستند، جذاب باشد.
بایننس یو‌اس‌دی (BUSD)
توسط صرافی بایننس منتشر شده و دارای پشتوانه نقدی و حسابرسی‌شده است. BUSD گزینه‌ای معتبر برای معاملات و استفاده روزمره به‌شمار می‌رود.
ترو یو‌اس‌دی (TUSD)
استیبل‌کوینی با پشتوانه فیات که بر شفافیت و تطابق با مقررات نظارتی تأکید دارد. این کوین نیز به دلار آمریکا متصل است.
پکس دلار (USDP)
توسط شرکت Paxos منتشر شده و با دلار آمریکا پشتیبانی می‌شود. این استیبل‌کوین به‌دلیل نظارت و تاییدیه‌های قانونی، از اعتبار بالایی برخوردار است.
برای کاربران ایرانی، استیبل‌کوین‌های USDT و USDC بیشترین دسترسی را دارند، چراکه در پلتفرم‌های همتا‌به‌همتا(P2P) و صرافی‌های داخلی به راحتی معامله می‌شوند. با این حال، بررسی گزینه‌های غیرمتمرکز مانند Dai نیز می‌تواند انعطاف پذیری بیشتری بویژه برای افرادی که نگران کنترل متمرکز هستند فراهم کند.
مزایای استیبل‌کوین‌ها برای ایرانیان
استیبل‌کوین‌ها به‌ویژه برای ایرانیانی که با چالش‌های اقتصادی و ژئوپولیتیکی مواجه‌اند، مزایای متعددی را به همراه دارند. در ادامه به مهم‌ترین این مزایا اشاره می‌شود:
حفظ ارزش در برابر تورم
ریال ایران در سال‌های اخیر دچار افت شدید ارزش شده و تورم افسارگسیخته، قیمت کالاها و خدمات را به‌طور مداوم افزایش داده است. استیبل‌کوین‌هایی که به دلار آمریکا متصل هستند، امکان حفظ قدرت خرید را فراهم می‌کنند. ایرانیان با تبدیل ریال به استیبل‌کوین می‌توانند دارایی‌هایی نگهداری کنند که برخلاف پول ملی، ارزش خود را در طول زمان حفظ می‌کنند.
دسترسی به بازارهای جهانی
تحریم‌های بین‌المللی، دسترسی ایران به سیستم‌های بانکی جهانی را محدود کرده و ارسال یا دریافت پول به خارج از کشور را دشوار ساخته است. استیبل‌کوین‌ها بر بستر بلاک‌چین و بدون نیاز به واسطه‌های مالی سنتی فعالیت می‌کنند. این ویژگی به ایرانیان امکان می‌دهد در تجارت جهانی مشارکت داشته باشند، خریدهای اینترنتی انجام دهند یا در بازارهای بین‌المللی سرمایه‌گذاری کنند، بدون اینکه نیاز به بانک‌های تحریمی داشته باشند.
سهولت در انجام تراکنش‌ها
در مقایسه با سیستم‌های بانکی سنتی، استیبل‌کوین‌ها امکان انجام تراکنش‌هایی سریع و کم‌هزینه را فراهم می‌کنند. به عنوان مثال، ارسال USDT یا USDC به کیف پول دیگری در عرض چند دقیقه انجام می‌شود و کارمزد بسیار ناچیزی دارد. این موضوع بویژه برای حواله‌ها و پرداخت‌ها، یک گزینه کارآمد به‌حساب می‌آید.
شمول مالی
بسیاری از ایرانیان به ارزهای خارجی یا خدمات بانکی بین‌المللی دسترسی ندارند. استیبل‌کوین‌ها از طریق صرافی‌های داخلی یا پلتفرم‌های همتا‌به‌همتا و با استفاده از ریال قابل تهیه هستند و راه ورود به اقتصاد دیجیتال را فراهم می‌کنند. تنها ابزار لازم، یک گوشی هوشمند و اتصال به اینترنت است که در ایران به‌طور گسترده در دسترس هستند.
پوشش ریسک در برابر نا اطمینانی
در شرایطی که تحریم‌ها و تنش‌های ژئوپولیتیکی سایه بر اقتصاد ایران انداخته‌اند، بسیاری از ایرانیان در پی راهی برای محافظت از دارایی‌های خود هستند. استیبل‌کوین‌ها در مقایسه با رمزارزهای نوسانی، گزینه‌ای نسبتاً امن محسوب می‌شوند، زیرا ارزش آن‌ها ثابت باقی می‌ماند. این ارزهای دیجیتال می‌توانند نقش معادل دلاری را ایفا کنند که ایرانیان اغلب برای حفظ سرمایه به آن روی می‌آورند.
گزینه‌های غیر متمرکز
برای افرادی که به سیستم‌های مالی متمرکز بی‌اعتمادند، استیبل‌کوین‌های غیرمتمرکز مانند Dai می‌توانند جایگزینی مناسب باشند. این نوع از کوین‌ها توسط قراردادهای هوشمند مدیریت می‌شوند و تحت کنترل نهاد خاصی نیستند. این ویژگی با روحیه استقلال مالی که در میان بسیاری از ایرانیان رواج دارد، همراستا است.
موارد کاربرد استیبل کوین ها در ایران
استیبل‌کوین‌ها در ایران کاربردهای گسترده و متنوعی دارند که بسیاری از آن‌ها با توجه به شرایط خاص اقتصادی و سیاسی کشور، اهمیت ویژه‌ای یافته‌اند. در ادامه به مهم ترین این کاربردها پرداخته می‌شود:
انتقال پول از خارج (حواله‌ها)
ایران دارای جامعه مهاجر بزرگی در خارج از کشور است و بسیاری از خانواده‌ها به حواله‌های ارسالی برای تأمین معاش وابسته‌اند. با توجه به تحریم‌ها، سرویس‌هایی مانند Western Union در ایران در دسترس نیستند یا کارمزدهای بالایی دارند. استیبل‌کوین‌هایی مانند USDT و USDC جایگزینی مقرون‌به‌صرفه هستند که امکان ارسال سریع و ارزان پول را فراهم می‌کنند.
مثلاً یک ایرانی ساکن دبی می‌تواند از طریق کیف‌پول دیجیتال، USDT به خویشاوند خود در تهران ارسال کند. گیرنده نیز می‌تواند آن را در پلتفرم‌های P2P به ریال تبدیل کند یا مستقیماً برای خرید استفاده نماید.
خریدهای آنلاین
با دسترسی محدود به سیستم‌های پرداخت بین‌المللی مانند پی‌پال یا ویزا، بسیاری از ایرانیان در خرید آنلاین از فروشگاه‌های جهانی با مشکل مواجه‌اند. برخی فروشگاه‌های اینترنتی و فریلنسرها پرداخت با استیبل‌کوین را می‌پذیرند. به‌عنوان مثال، یک فریلنسر ایرانی می‌تواند دستمزد پروژه خود را با USDC دریافت کرده و از آن برای خرید اشتراک نرم‌افزار یا محصولات دیجیتال استفاده کند.
پس انداز و حفظ ارزش دارایی
با توجه به نوسانات شدید ریال، بسیاری از ایرانیان به دلار یا طلا روی می‌آورند تا از کاهش ارزش دارایی‌شان جلوگیری کنند. استیبل‌کوین‌ها گزینه‌ای دیجیتال و راحت‌تر برای ذخیره ارزش هستند که امکان نگهداری، انتقال و نقد کردن آسان‌تری نسبت به اسکناس یا طلا دارند.
معاملات و سرمایه گذاری
استیبل‌کوین‌ها ابزار پایه در بازار کریپتو هستند. معامله‌گران ایرانی برای حفظ ارزش سرمایه در دوران نوسان بازار، دارایی خود را به USDT یا USDC تبدیل می‌کنند. همچنین، این ارزها در پلتفرم‌های DeFi (مالی غیرمتمرکز) کاربرد دارند و کاربران می‌توانند آن‌ها را قرض دهند، وام بگیرند یا سود دریافت کنند. برای مثال، یک کاربر ایرانی می‌تواند با قرار دادن DAI در یک پروتکل DeFi، درآمد غیرفعال کسب کند؛ مفهومی که میان جوانان علاقه‌مند به فناوری در حال گسترش است.
تراکنش‌های تجاری
کسب‌وکارهای ایرانی، به‌ویژه در حوزه واردات و صادرات، در تسویه‌حساب‌های بین‌المللی با چالش‌های زیادی روبرو هستند. استیبل‌کوین‌ها این امکان را فراهم می‌کنند که شرکت‌ها بدون نیاز به سیستم‌هایی مانند سوئیفت، پرداخت‌ها و دریافت‌ها را انجام دهند. برای مثال، یک واردکننده در تهران می‌تواند با پرداخت USDC به تأمین‌کننده چینی خود، فرآیند خرید را سریع و ساده کند.
فریلنسینگ و دورکاری
جامعه فریلنسرهای ایران شامل برنامه‌نویسان، طراحان و نویسندگان در حال رشد است. این افراد معمولاً برای مشتریان بین‌المللی کار می‌کنند و دریافت دستمزد از طریق سیستم‌های بانکی رسمی دشوار است. استیبل‌کوین‌ها راهی امن، سریع و قابل اعتماد برای دریافت دستمزد هستند. بسیاری از مشتریان یا پلتفرم‌ها پرداخت با رمزارز را می‌پذیرند و این موضوع استیبل‌کوین‌ها را به انتخابی محبوب برای فریلنسرهای ایرانی تبدیل کرده است.
کمک‌های انسان دوستانه و خیریه
تحریم‌ها مانع از انتقال منابع مالی سازمان‌های خیریه بین‌المللی به داخل ایران شده‌اند. استیبل‌کوین‌ها می‌توانند کمک‌های مالی را به صورت مستقیم و شفاف به سازمان‌های خیریه داخلی برسانند. برای مثال، یک مؤسسه خیریه بین‌المللی می‌تواند برای کمک به زلزله‌زدگان، مبلغی را به‌صورت USDC به سازمانی در ایران ارسال کند تا بدون واسطه به دست نیازمندان برسد.
چالش‌ها و نکات مهم درباره استفاده از استیبل‌کوین‌ها در ایران
با وجود مزایای فراوان، استفاده از استیبل‌کوین‌ها در ایران با چالش‌ها و ملاحظاتی نیز همراه است که آگاهی از آن‌ها برای کاربران ضروری است:
نبود قوانین شفاف و پایدار
قوانین مربوط به رمزارزها در ایران هنوز در حال شکل‌گیری است. هرچند معامله رمزارز به‌طور کلی قانونی محسوب می‌شود، اما برخی فعالیت‌ها مانند استفاده رسمی در پرداخت‌ها یا استخراج بدون مجوز، با محدودیت مواجه‌اند. کاربران باید همواره از آخرین مقررات و هشدارهای بانک مرکزی یا نهادهای نظارتی مطلع باشند تا در معرض ریسک‌های قانونی قرار نگیرند.
دشواری دسترسی به صرافی‌های معتبر
به‌دلیل تحریم‌ها، بسیاری از صرافی‌های جهانی مانند Binance به کاربران ایرانی خدمات ارائه نمی‌دهند یا حساب آن‌ها را مسدود می‌کنند. ایرانیان اغلب ناچارند با استفاده از VPN به این صرافی‌ها دسترسی پیدا کنند که نیازمند دانش فنی و ریسک‌پذیری است. از سوی دیگر، صرافی‌های داخلی یا پلتفرم‌های P2P هم کیفیت و امنیت متفاوتی دارند.
ریسک کلاهبرداری
فضای رمزارزها، به‌ویژه در معاملات P2P، مستعد کلاهبرداری و سوءاستفاده است. افراد سودجو ممکن است با جعل هویت، پیشنهاد قیمت‌های وسوسه‌کننده یا ایجاد کیف‌پول‌های جعلی، دارایی کاربران را به سرقت ببرند. لذا انتخاب صرافی‌های معتبر، بررسی دقیق هویت طرف مقابل و استفاده از کیف‌پول‌های مطمئن امری حیاتی است.
ریسک‌های مرتبط با خود استیبل‌کوین‌ها
همه استیبل‌کوین‌ها قابل اعتماد نیستند.
- استیبل‌کوین‌های با پشتوانه فیات (مانند USDT یا USDC) به ذخایر دلاری شرکت صادرکننده وابسته‌اند، بنابراین کاربران باید از اعتبار و شفافیت این شرکت‌ها مطمئن شوند.
- استیبل‌کوین‌های الگوریتمی (مانند TerraUSD که سقوط کرد) ممکن است در مواقع بحران دچار افت شدید قیمت شوند و دیگر ارزش خود را حفظ نکنند.
پیشنهاد برای کاهش ریسک‌ها
برای استفاده امن‌تر از استیبل‌کوین‌ها، توصیه می‌شود:
- از کیف پول‌های معتبر مانند MetaMask یا Trust Wallet استفاده شود.
- قبل از معامله در پلتفرم‌های P2P، اعتبار و سابقه طرف مقابل بررسی شود.
- از استیبل‌کوین‌های شناخته شده و پرکاربرد مانند USDT، USDC و Dai استفاده شود.
- همواره دانش خود را در زمینه امنیت رمزارزها بروز نگه دارید.
چگونه در ایران با استیبل‌کوین‌ها شروع کنیم؟
اگر با دنیای استیبل‌کوین‌ها آشنایی زیادی ندارید، مراحل زیر به شما کمک می‌کند تا قدم‌به‌قدم وارد این حوزه شوید:
ایجاد کیف پول دیجیتال
ابتدا یک کیف پول امن مانند Trust Wallet یا MetaMask روی گوشی یا مرورگر خود نصب کنید. این کیف‌پول‌ها از استیبل‌کوین‌هایی مانند USDT و USDC پشتیبانی می‌کنند و رابط کاربری ساده‌ای دارند.
خرید رمزارز با ریال
با استفاده از صرافی‌های داخلی یا پلتفرم‌های P2P (کاربر به کاربر) مقداری رمزارز مانند بیت‌کوین (BTC) یا اتریوم (ETH) بخرید. این مرحله، پل ورود شما به بازار جهانی رمزارزهاست.
خیره امن دارایی
استیبل‌کوین‌های خود را در کیف‌پولتان نگه دارید و حتماً کلید خصوصی یا عبارت بازیابی (Recovery Phrase) را در مکانی امن و آفلاین یادداشت و نگهداری کنید. این اطلاعات را با هیچ‌کس به اشتراک نگذارید.
استفاده یا معامله
حالا می‌توانید از استیبل‌کوین‌ها برای پرداخت‌های آنلاین، ذخیره ارزش، ترید در بازار رمزارز یا حتی سرمایه‌گذاری در پلتفرم‌های DeFi استفاده کنید.
جمع بندی
استیبل‌کوین‌ها راهکاری قدرتمند برای ایرانیانی هستند که به‌دنبال ثبات مالی، اتصال به بازارهای جهانی و حفظ ارزش دارایی‌های خود هستند. در شرایطی که تورم، تحریم و محدودیت‌های بانکی، اقتصاد کشور را تحت فشار قرار داده‌اند، استیبل‌کوین‌ها می‌توانند به‌عنوان ابزاری برای آزادی مالی و خودمختاری اقتصادی عمل کنند.
فرقی نمی‌کند فریلنسر باشید، صاحب کسب‌وکار، یا فقط بخواهید پس‌انداز خود را حفظ کنید—با دانش کافی و امنیت بالا، استیبل‌کوین‌ها می‌توانند نقش مهمی در زندگی مالی شما ایفا کنند.
پرسش های خود را اینجا مطرح کنید